مزايا و معايب گيربكس اتوماتيك چيست و چه تفاوتي با نوع دستي دارد؟
در واقع، شايد هدف اول و رؤياي كمپاني‌هاي سازنده خودرو اين بود كه ابتكار و پيشرفت تكنولوژي و علم باعث شود كه گيربكس اتومات به‌طوركلي جاي ماشين‌هاي دنده‌اي معمولي را بگيرد، اما اين نقشه هيچ‌گاه به نتيجه ۱۰۰ درصد نرسيد. همان طور كه مي‌دانيد، امروزه همچنان خودروهاي دنده‌اي و ساده مثل قديم توليد مي‌شود.مكانيك سيار در تبريز اين اتفاق چند دليل دارد كه به مزايا و معايب خودروي دنده اتوماتيك مربوط مي‌شود، چراكه اين اختراع بشر نيز مثل تمام اختراعات، كامل و ايدئال نيست و بدي‌ها و خوبي‌هايي دارد.
در مطلب امروز به بررسي برخي از مزايا و معايب گيربكس اتوماتيك و نحوه عملكرد آن اشاره مي‌كنيم.
تفاوت گيربكس اتوماتيك با دستي
براي اينكه مزايا و معايب گيربكس اتوماتيك را بدانيم، ابتدا بايد به‌طور مختصر با نحوه كاركرد و همچنين تفاوتش با يك ماشين معمولي دنده‌اي آشنا شويم. در يك ماشين دنده‌اي همان طور كه مي‌دانيد، همه‌چيز با دست و پا و دستور راننده انجام مي‌گيرد. اينكه سرعت خودرو كي زياد شود، چه موقع دنده رو به بالا يا رو به پايين برود و كي ماشين بايستد، همگي با حركت پدال‌هاي گاز، ترمز، كلاچ و اهرم دنده در اتاقك انجام مي‌شود كه به‌صورت دستي راننده آنها را كنترل مي‌كند. در اين قسمت از بحث موضوع و اتفاق پيچيده و ناآشنايي وجود ندارد.
واقعيت اين است كه توضيح دقيق و با جزئيات اينكه يك جعبه‌دنده اتوماتيك چگونه كار مي‌كند، خود مطلب مفصلي را براي تمام اجزاي تشكيل‌دهنده‌اش مي‌طلبد. بااين‌حال اگر بخواهيم به‌طور مختصر توضيح دهيم، مهم‌ترين تفاوت مكانيكي در يك گيربكس اتومات نسبت به نوع دستي، فرايند عوض‌شدن دنده است. در يك ماشين دنده‌اي همان طور كه مي‌دانيم، اين كار با پدال كلاچ صورت مي‌گيرد.
مادامي كه راننده پدال كلاچ را مي‌فشارد، چرخ‌دنده‌هاي گيربكس به‌صورت موقت از نيروي گردشي موتور جدا مي‌شود. سپس او در اين زمان كوتاه با تغيير اهرم دنده، وضعيتي جديد در چيدمان اين چرخ‌دنده‌ها ايجاد مي‌كند. وقتي راننده پاي خود را از روي كلاچ بردارد، نيروي واردشده از سوي موتور به گيربكس، محدوده قدرت و سرعت زيادتر يا كمتر را به ماشين مي‌دهد. اين حالت در برخي ماشين‌هاي دنده‌اي معمولي كه به‌جاي پدال كلاچ يك دسته كلاچ دارد، به همين صورت است. اين دسته معمولاً در پشت‌فرمان قرار دارد.
نحوه عملكرد گيربكس اتوماتيك
در يك خودروي اتوماتيك وقتي دنده خودرو روي حالت «درايو » قرار مي‌گيرد و پدال گاز فشرده مي‌شود، ديگر كار تنظيم سرعت و تعويض دنده بر عهده جعبه‌دنده است. دو عضو اصلي كه اين كار را انجام مي‌دهد، «مبدل گشتاور» و مجموعه «دنده‌هاي سياره‌اي و خورشيدي» است.
مبدل گشتاور خود شامل دو بخش است: يك پروانه كه به ميل‌لنگ موتور و ديگري يك توربين كه به ميله ورودي گيرنده قدرت متصل است. با گردش موتور، پروانه مي‌چرخد و مايع و سيالي را كه در محفظه‌اي بسته قرار دارد، به چرخش در مي‌آورد و اين حركت باعث چرخش توربين مي‌شود.
بين پروانه و توربين يك استاتور وجود دارد كه براي تند و كند كردن سرعت ماشين به كمك حركت سيال مي‌آيد. وقتي پدال گاز بيشتر فشرده شود، مايع درون محفظه توربين را بيشتر مي‌چرخاند و به اين ترتيب قدرت و سرعت توليدي بيشتر مي‌شود. بعد از اين كار سنسورهاي هوشمند به مجموعه چرخ‌دنده‌هاي سياره‌اي فرمان مي‌دهد كه هر كدام فرم خاصي دارد و وظيفه تغيير اتوماتيك در سرعت و قدرت خروجي به چرخ‌ها را خواهد داشت.
در مركز اين مجموعه يك چرخ‌دنده خورشيدي قرار دارد كه با همه آنها درگير است. با كم شدن سرعت، سيال كار برعكس را انجام مي‌دهد و سرعت توربين را كم مي‌كند. حتي در مواقعي كه ديگر به دخالت موتور نياز نيست و دور توربين و سيال از قبل زياد است، موتور تا زماني كه دوباره نياز باشد، به‌طور كامل از مدار خارج مي‌شود؛ اينگونه با وجود سرعت و حركت خودرو، موتور خاموش است.
در زمان پارك كردن هم ۲ چرخ‌دنده كه حالت قفل دارد، بعد از جداشدن موتور و قدرت حركتي از گيربكس، با چرخ‌دنده‌هاي مربوط به چرخ‌ها درگير مي‌شود و آن را قفل مي‌كند.
مزاياي گيربكس اتوماتيك
بعد از فهميدن نحوه كاركرد اين فناوري به‌طور مختصر، وقت آن رسيده است كه به مزايا و معايب خودروي دنده اتوماتيك بپردازيم. قبل از اشاره به اين موارد، گفتن اين نكته ضروري است كه اين مزايا و معايب گيربكس اتوماتيك به‌صورت كلي عنوان مي‌شود و مختص مارك و برند خاصي در خودروها نيست. در بعضي از مدل‌ها ممكن است يك يا چند مورد از آنها ديده نشود يا جاي آن در دسته‌بندي عوض شود. ضمن اينكه با پيشرفت هر روزه تكنولوژي، اين موارد يا بهبود مي‌يابند و يا جاي خود را به موردهايي جديدتر مي‌دهد.
- يكي از بهترين احساسات استفاده از گيربكس اتوماتيك اين است كه اگر راننده هميشه در جاده‌هاي پر ترافيك و شلوغ رانندگي مي‌كند، ديگر از تعويض دستي و فشردن مدام ۳ پدال زير پايش خسته و كلافه نمي‌شود و پا درد نمي‌گيرد چرا كه اكثر اين كارها را اين جعبه‌دنده انجام مي‌دهد.
- تعويض دنده و سرعت در يك جعبه‌دنده اتوماتيك بسيار نرم و بدون دردسر انجام مي‌گيرد.
- از آنجا كه عوض‌شدن دنده بدون دخالت راننده و هوشمند انجام مي‌شود، براي همين هميشه براي اين كار بهترين سرعت موتور توسط خود گيربكس انتخاب و در نتيجه استهلاك كم مي‌شود و عمر مفيد موتور زياد مي‌شود.
- نرمي و اندازه درست و مشخص دور موتور در هنگام تعويض دنده باعث مي‌شود كه راندمان و كارايي خودرو و راننده در هنگام رانندگي به بهترين ميزان خود برسد.
- ميزان استهلاك و خرابي طبيعي در گيربكس‌هاي اتومات به‌مراتب كمتر از مدل دنده‌دستي است.
- جعبه‌دنده خودروهاي اتومات اغلب به‌صورتي طراحي مي‌شود كه فاكتور ايمني و احتياط در سرعت در اولويت رانندگي قرار مي‌گيرد.
معايب گيربكس اتوماتيك
- رانندگان ماهر و حرفه‌اي علاقه‌مند به گيربكس دستي معتقدند در برخي مواقع مثل جاده‌هاي پر پيچ و خاص، احاطه بيشتري بر مديريت خودرو دارند و اين خود آنها هستند كه به ماشين فرمان مي‌دهند و احتمال خطا با گيربكس دستي در سرعت زياد در اين نوع جاده‌ها كمتر مي‌شود.
- مصرف سوخت در نوع اتوماتيك بيشتر است؛ هرچند كه در مدل‌هاي جديد و با پيشرفت سيستم‌هاي هوشمند اين مورد تا حد زيادي بهبود يافته است.
- خودروهاي با گيربكس اتوماتيك هميشه قيمت بيشتري نسبت به خودروهاي دنده معمولي دارد.
- يكي ديگر از معايب گيربكس اتومات اين است كه هزينه نگهداري و تعمير آنها به‌طور محسوسي بيشتر است.
- جعبه‌دنده اتومات داراي قطعات و پيچيدگي بيشتري نسبت به مدل دستي است و تعميرات آن نياز به دانش خاص خودش دارد.
- مايع و سيال استفاده‌شده در يك گيربكس اتومات، داراي عمر مفيد كمتري نسبت به روغن در يك گيربكس دنده‌اي است.
- معمولاً شتاب اوليه و صفر تا ۱۰۰ در يك خودروي دنده‌دستي بيشتر و بهتر از يك خودروي اتوماتيك هم‌رده است.
جمع‌بندي
در پايان مزايا و معايب گيربكس اتوماتيك بايد گفت اينكه يك خريدار، ماشين اتوماتيك و يا دنده‌اي را براي خريد انتخاب كند، به‌غير‌از قيمت و امكانات جانبي، بستگي به مهارت او در رانندگي به‌طوركلي و همچنين ميزان تجربه‌اش به كار با يك خودروي اتومات برمي‌گردد. هرچند كه يادگيري رانندگي با يك خودروي اتوماتيك چندان سخت و دشوار نيست.
در بازار گزينه‌هاي زيادي براي انتخاب بين اين شاخه از محصولات وجود دارد و يك راننده ماهر در صورت انتخاب يك ماشين اتوماتيك براي اولين‌بار، خيلي راحت مي‌تواند كار با آن را بعد از مدتي به فهرست تجربه‌‌ها و دانش خود اضافه كند.
منبع:ديوار
برچسب: ،